Eesti, Latvijas en Lietuvas klinkt voor ons minder bekend dan Estland, Letland en Litouwen drie kleine landen aan de Baltische Golf die alle miserie van de 20ste eeuw over zich heen kregen WOI, WOII en de zegeningen van Stalin en zijn kompanen, tot in 1990 en 1991 de drie toenmalige Sovjet Republieken, tegen wil en dank, hun meesters bij het groot vuil zetten, en zich onafhankelijk verklaarden. Op 23 augustus 1989, bij de 50ste verjaardag van het Molotov-Ribbentroppact of het Hitler-Stalin pact dat de verdeling van Oost Europa tussen die twee regelde, organiseerden de inwoners van de drie landen een menselijke ketting tussen Tallinn via Riga naar Vilnius. Over een afstand van 600km stonden naar schatting 2 miljoen mensen. Deze Baltische Ketting was het hoogtepunt van wat ze daar de ”Zingende Revolutie” noemden tussen 1987 en 1991 en die uiteindelijk uitmondde in hun hernieuwde onafhankelijkheid. In 2004 werden ze alle drie lid van de Europese Unie.
We landen in Vilnius, hoofdstad van Litouwen, met SN Brussels (met bagage) en onder deskundige leiding van Nicole Steyfkens onze VTB reisleidster. Een grote comfortabele autobus wacht ons op samen met een sympathieke Litouwse chauffeur die ons doorheen deze drie Schengen landen zal voeren. Het is mooi weer, en hier in de noordelijke landen is het lang licht en dus maken we nog een verkennende wandeling doorheen het oude Vilnius, en met als eerste stop een wisselagent in een shopping mall om onze Euros om te wisselen in de plaatselijke Litas.
Litouwen 65.300km² en 3,5 miljoen inwoners. In tegenstelling met de twee andere Baltische landen was Litouwen in de 15e eeuw een van de grootste naties van Europa toen de Litouwse Grootvorst Vytautas de Grote met behulp van Polen de Duitse Teutoonse Ridderorde in de pan hakte.
Het is prachtig weer als we aan onze stadswandeling in Vilnius beginnen. Een plaatselijke gidse is opgetrommeld en verteld honderd uit over het wel en wee dat deze historische stad en Litouwen overkwam.
Vilnius heeft op de linkeroever van de rivier Neris een grote historische binnenstad met een
wirwar van kleine straatjes. Barok is de overheersende bouwstijl en sinds 1994 staat de ganse binnenstad op de Werelderfgoedlijst. Het heeft een van de oudste universiteiten van Europa en een veertigtal kerken van diverse pluimage. We bezoeken er enkele, maar de
St Annakerk steelt de show, een meesterwerk van baksteen gotiek waarvan Napoleon zei dat, als hij het kon, ze naar Parijs zou verhuizen. Gelukkig liet hij ze waar ze is.
En er is ook een
Russisch Orthodoxe kerk die bij menig inwoner van Vilnius nog voor zure oprispingen zorgt.
De Joden hadden een grote, bloeiende gemeenschap in Vilnius maar na WOII bleef daar bedroevend weinig van over.
Uzupis, is een stadsdeel aan de overkant van de rivier de Vilnia, waarnaar Vilnius genoemd is, dat evolueerde van ”sterk verloederd en te mijden” naar een hele hippe en trendy ”place to be”. Kunstenaars zijn er thuis en ze hebben er een eigen
republiek uitgeroepen waarvan de stichtingsdag op 1 april jaarlijks gevierd wordt. Het wordt wel eens vergeleken met het Montmartre van Parijs.
We lunchen in een stemmige bierkelder in het centrum tegenover het National Drama Theater, waar boven de ingang het beeld van de
3 Muzen troont.
Na de middag lopen we rond in de universiteit, bewonderen de
fresco’s in de boekenwinkel en de kerk van de H. Johannes met z’n 68m hoge klokkentoren en wandelen dan naar de heuvel waar Grootvorst Gediminas een
fort bouwde, op de plek waar hij, in een droom, een huilende wolf zag, en zo de aanzet gaf voor de stichting van Vilnius. Voor Litouwers nog steeds een historische plek en voor de bezoeker gelegenheid te genieten van een mooi
panorama over de stad.
De zon schijnt, de lucht is blauw en men verwacht 28° vandaag. We beginnen de dag met een bezoek aan de
Kathedraal van Vilnius met de kapel en sarcofaag van de H.Casimir en op het grote plein het grote standbeeld van
Grootvorst Gediminas en de
huilende wolf uit z’n droom en zijn opvolgers
Algirdas en Jogaila.
En dan rijden we door een bosrijk, groen landschap naar het
kasteel van Trakai. Mooie streek, met veel meren, berkenbossen en naaldbomen. Volgens de legende was het Grootvorst Gediminas die tijdens een jachtpartij de plek vond en besliste om een versterking te bouwen op het eiland in het meer, maar het was zijn kleinzoon
Vytautas die er een kasteel in baksteen rechtzette. Het kende een woelige geschiedenis en in de 16e eeuw raakte het in verval. Na WOI werd beslist om het herop te bouwen maar uiteindelijk duurde het nog tot 1990 vooraleer het in zijn huidige staat terug bezoekers kon ontvangen. Vandaag is het een populaire toeristische bestemming op slechts 28km van Vilnius.
Tijdens zijn veldtocht tegen de mongolen van de Gouden Horde in de Krim, waarbij hijzelf ternauwernood kon ontkomen, liet Vytautas een deel
Krimtataren overkomen die tot op heden nazaten hebben in Trakai.
’t Is een beetje zoeken naar het restaurant waar we lunchen aan de rand van het meer en met zicht op het kasteel, en dan vertrekken we richting Riga in Letland.
Maar nog in Litouwen stoppen we aan de
Kruisenheuvel. Aangenomen wordt dat men begon kruisen te plaatsen op een voormalige verdedigingsheuvel na de novemberopstand in 1830 - 31 tegen Rusland. Over de jaren werd het een plaats van lijdzaam verzet tegen bezetters en werd het een bedevaartsoord in brede lagen van de bevolking. Tijdens de Sovjetperiode werden tot drie maal toe bulldozers ingezet om de kruisen te verwijderen maar ze bleven komen en ze staan er nog. Massaal. In 1993 bracht paus Johannes Paulus II en bezoek aan de Kruisheuvel en noemde het ”een plek voor hoop, vrede, liefde en opoffering”. Het aantal kruisen wordt geschat op 50.000 maar geen mens kan dat met zekerheid zeggen en nog steeds worden er kruisen allerhande bijgezet.
Riga. We hebben het mooie weer achtergelaten in Litouwen. Letland is ongeveer even groot als Litouwen waar telt slechts 2 miljoen inwoners. Je krijgt hier trouwens ’s morgens bij het ontbijt geen kava met pienas maar kafija met piens (koffie met melk). Onze gids, Aija brengt ons naar een plek waar we onze Euro’s kunnen inwisselen voor de lokale Lats dit keer.
Letland werd gekerstend, manu militari, door de Duitsers in de 12e eeuw. Riga werd een belangrijke handelsstad en kreeg gedurende de volgende eeuwen een pleiade van vreemde overheersers over zich heen van Polen, Zweden en Russen. Ook zij werden ”bevrijd” in 1945 door de Sovjets tot ze in 1991 van hen bevrijd werden en zichzelf onafhankelijk verklaarden en even later lid werden van de Europese Unie.
Riga ligt aan beide oevers van de rivier Daugava of Dvina en is een Art Nouveau stad bij uitstek. Veel creaties zijn van de Letse architect Michael Eisenstein, vader van de filmregisseur Sergey Eisenstein bekend voor zijn klassieker Pantserkruiser Potjomkin.
We wandelen langs de
saktas bloemenmarkt, het
vrijheidsstandbeeld en het operagebouw, naar de Art Nouveau wijk met zijn rijkdom aan
prachtige gevels met grote en kleine ornamenten en waar heel wat ambassades een onderkomen hebben gevonden. Ook de Belgische.
En dan gaan we de bus op voor een korte rit naar de oude binnenstad die ook op de Unesco Werelderfgoedlijst staat. Smalle straatjes, mooie gildehuizen, het beeld van de Bremer stadsmuzikanten naar het sprookje van de gebroeders Grimm. In de Domkerk pikken we nog net een mooi
orgelconcert mee en na de lunch in een restaurant gaan we met de lift naar het uitkijkplatform van de Petruskerk voor een winderig panorama over Riga.
Wij maken nog een ommetje langs het postkantoor om de filateliehonger te stillen van Gilberte en ’s avonds wandelen we nog een stukje de oude stad in voor ons diner in een restaurant.
We bezoeken vandaag het
Rundalepaleis met een geschiedenis waar hoofdredacteurs van Story en Dag Allemaal voor in de rij zouden staan.
Hertog van Koerland Ernst Johan von Biron liet het bouwen tussen 1736 en 1740 door de Italiaanse architect Rastrelli die ook tekende voor het Winterpaleis in St Petersburg. Het diende als zomerverblijf en liefdesnestje voor hem en de Russische keizerin Anna Ivanova. Aan de romance en de bouw kwam een eind toen zij stierf en hij naar Siberië verbannen werd. Onder Catharina II werd hij in ere hersteld, keerde terug en de werken werden hervat tussen 1765 ent 1768 en uiteindelijk bleef het een liefdesnestje want Catharina II schonk het uiteindelijk aan haar loverboy Prins Platon Zoebov.
Ondertussen is het eigendom van de staat en wordt er al sedert 30 jaar druk gerestaureerd, en dat resultaat mag gezien worden. Zalen en
privé vertrekken zijn prachtig en voorzien van schilderijen en meubelen uit de tijd en het trekt massa’s volk. Het was een beetje vroeg op het jaar om de rozentuin en aanverwanten in bloei te zien in de 73ha grote tuin en park achter het paleis, maar mooi was het alleszins.
We lunchen ter plekke in wat eens de keukens van het paleis waren en rijden dan naar de kust.
Jurmala is een
badplaats aan de Golf van Riga met een strand van 32km, het was al populair in de 19e eeuw onder de Tsaren en ook de latere Sovjet bonzen kwamen hier graag uitwaaien op het strand. Omdat het dicht bij Riga ligt is het ook nu razend populair bij de lokale bevolking. Er staan voornamelijk
houten huizen in Art Nouveau stijl die stelselmatig flink opgeknapt worden, maar voorlopig maakt het toch een vermoeide indruk van
vergane glorie. Het weer kan hier snel veranderen want terwijl het zonnig is als we de wandeling langs het strand beginnen, komt er plots een
kille mist opzetten die de temperatuur snel omlaag haalt.
Het is bewolkt, het is kil en het regent. De buitenthermometer in de bus wijst 12°. We rijden naar het plaatsje Sigulda, in het Nationaal Park Gauja, naar wat ze hier het Lets Zwitserland noemen. In een land dat zo plat is als een pannenkoek wordt iedere heuvel snel een berg. Maar in de winter valt hier blijkbaar heel wat sneeuwpret te beleven.
Er is de ruïne van het
kasteel van Turaida, een burcht in baksteen waar men duchtig aan restaureert, een klein museum waar getoond wordt hoe mensen leefden en een kleine
Lutherse houten kerk uit 1750 waar de lokale
gemeenschap op sympathieke wijze vandaag Moederdag viert.
Gutman’s Cave is een
waar inscripties en blazoenen uit de 17e eeuw te vinden zijn, waar volgens de legende het water van de bron genezende krachten zou hebben en het verhaal van de Roos van Turaida begint. De mooie Maija, bijgenaamd roos van Turaida, die hier verkoos gedood te worden eerder dan onteerd door een Poolse huurling.
Op een heuvel in de nabijheid van de kerk staan 25 massieve granieten
beeldhouwwerken van Indulis Ranka gewijd aan Letse volksliederen en Krisjanis Barons die ze verzamelde voor het nageslacht. Volksmuziek is belangrijk voor deze mensen want zij deden mee met de ”Zingende Revolutie” en onze lokale gids Aija, geeft voor ons een paar solonummertjes weg.
Na de lunch nemen we afscheid van Aija en rijden naar Tartu, de universiteitstad van Estland.
We arriveren er vroeg genoeg voor een korte wandeling in de binnenstad langsheen enkele leuke beelden, het hoofdgebouw van de universiteit en het stadhuis.
Het heeft behoorlijk geonweerd vannacht, een klank en lichtspel met alles erop en eraan. We rijden naar Tallinn de hoofdstad van Estland, ongeveer 185km verder. Estland is het kleinste land van de drie, 45.000km² met slechts 1,3 miljoen inwoners. Met dank aan het Hitler-Stalin pact maakten de Sovjets hier hun entree in 1940, zij ruimden even plaats de voor de Duitsers in 1941 maar dan duurde het tot 1994 tot de laatste Russische troepen Estland verlieten. In 2004 werd het land lid van de Europese Unie. Geld wisselen is geen probleem want hier betaalt men met de Euro.
We checken in, en na de middag worden we rondgeleid in de oude stad door een lokale gids, een vriendelijke oudere dame, Giina, die de ganse Sovjet Saga mocht meemaken en ietwat treurig opmerkte dat ze nu eindelijk vrij is om andere landen te bezoeken. Zoals in Letland en Litouwen hebben ze ook hier een Museum van de Bezetting en daar wordt duidelijk de Sovjet Unie mee bedoeld.
In 1219 liet de Deense koning Waldemar II een burcht bouwen op de Domberg en aan de voet vestigden zich kooplieden, het begin van wat nu de Oude Stad is of Vanalinn. Die bestaat vandaag uit een hoge deel, de Domberg of Toompea, en het lage deel, het All-Linn, en het ganse staat op de Unesco Werelderfgoedlijst.
Kleine
smalle straatjes, de Lutherse Domkerk en de
Orthodoxe Alexander Nevsky Kathedraal en mooie
panorama’s over de benedenstad. Het hoge en lage deel wordt gescheiden door een muur en verbonden door twee straatjes: Lühike jalg (Korte Been) en Pikk jalg (Lange Been). Wij wandelen langs het Korte Been naar de benedenstad waar de Gildehuizen staan, het laat gotische stadhuis en de mooie huizen rond het Stadhuisplein.
Er resten nog 26 torens en bijna 2km stadsmuren van de oude wallen en aan delen daarvan staan kraampjes met allerlei moois voor de toeristen.
Tallinn doet er alles aan om de spuuglelijke verlaten
fabrieksgebouwen en fabrieksterreinen, overblijfsels van de Sovjet tijd, tussen de oude stad en de haven om te vormen tot
trendy gebouwen voor winkels, kantoren en restaurantjes. Er is nog werk aan de winkel maar het resultaat oogt nu al veelbelovend.
Vandaag verkennen en bezoeken we enkele van de buitenwijken en omstreken van Tallinn en we hebben geluk want de lucht is blauw en de zon schijnt. Tsaar Peter de Grote bouwde hier voor zijn tweede vrouw Catharina I het
Kadriorg paleis in een park, en daar is ook het nieuwe presidentiële paleis gehuisvest.
We wandelen naar het
Russelka Memorial, de engel met het orthodoxe kruis, opgericht in 1902 voor de slachtoffers van het Russische oorlogschip Russalka dat zonk in 1893 op weg naar Finland.
Patriottische liederen waren een vorm van lijdzaam verzet tegen vreemde overheersers en in 1869 organiseerde ene
Johann Voldemar Jannsen het eerste Volkszangfestival. In 1959 bouwde men
Tallinn Zang Stadium en in 1969 werd het 100-jarig jubileum gevierd. Er is een maximum capaciteit voorzien voor 75.000 personen maar ten tijde van de Zingende Revolutie in 1988 spreekt men van 300.000 personen die hier deelnamen. Het wordt nu ook gebruikt voor populaire entertainers. Zo traden Madonna, Lady Gaga, Metallica en Michael Jackson hier ook op.
We rijden naar Pirita in de Baai van Tallinn, waar in 1980 voor de Olympische spelen een
jachthaven gebouwd werd. Toentertijd werden die spelen door 65 landen waaronder de USA geboycot.
En er staan de restanten van een
klooster dat in de 15e eeuw gebouwd werd maar in 1577 tijdens de Lijflandse Oorlog ging het klooster in vlammen op.
We lunchen met
zicht op de zee en dan gaan we naar het
KUMU art museum, een van de grootste en modernste musea voor kunst in Noord Europa, waar we een rondleiding krijgen over de kunst in Estland van de 18e eeuw tot nu.
’s Avonds wandelen we naar de Oude Stad voor ons afscheidsdiner in een lokaal restaurant.
Laatste dag, maar we hebben nog tijd tot na de middag vooraleer we naar de luchthaven moeten en dus tijd om nog wat rond te neuzen in Tallinn samen met een paar duizend toeristen van cruise schepen die arriveerden en hun passagiers massaal op de oude stad loslaten. We vertrekken met een dubbel gevoel want het nieuws van de staking op Zaventem van de bagage afhandelaars is tot hier doorgedrongen en niemand weet goed wat we daarvan moeten verwachten. Maar de reisgoden zijn dit keer helemaal met ons want onze bagage wordt afgehandeld door Avia-Partners en niet door de stakende Swisporters. Nog nooit kregen we onze bagage zo snel op de band als nu.
Mooie reis in een regio die niet zo heel erg bekend is. Ten onrechte.
